ประชาธิปไตยอเมริกา

 

 

 

 

พบว่า หลักประชาธิปไตยอเมริกา ได้มาจากหลักพุทธศาสนาทั้งสิ้น   ดังได้พบว่าจากประวัติศาสตร์สหรัฐที่เริ่ม ณ เหตุการณ์ 13 อาณานิคมรวมตัวกันประกาศ เอกราชจากอังกฤษ  ในวันที่ 4 กรกฎาคม ค.ศ. 1776-พ.ศ.2319 ( Declaration of Independence) ที่เขียนขึ้นโดย ทอมัส เจฟเฟอร์สัน ที่ประกาศว่า มนุษย์ทุกคนถูกสร้างขึ้นให้เท่าเทียมกัน ซึ่งเป็นเรื่องที่เจ้าชายสิทธัตถะทรงต่อต้านมาเรื่องชั้นวรรณะ (กษัตริย์  พราหมณ์  แพศย์  ศูทร  จัณฑาล)  ในอินเดียเดิมนั้นเอง และยิ่งเห็นชัดเจนขึ้นเมื่อมีการพัฒนาประเทศต่อมา และก่อตั้งประเทศใหม่ นั่นก็คือสหรัฐ มีการเขียนรัฐธรรมนูญ ปีค.ศ. 1791-พ.ศ.2334  ซึ่งบัญญัติว่าด้วยสิทธิพื้นฐานของพลเมือง ( Bill of Rights) ถูกเพิ่มเข้ามาเพื่อรับประกันสิทธิ์ต่าง ๆ ที่ชอบธรรม โดยมี นายพลจอร์จ วอชิงตัน เป็นประธานาธิบดีคนแรกของประเทศ

 ต่อมาโทมัส เจฟเฟอร์สัน ได้เป็นประธานาธิบดีต่อมา  ได้ทำสงครามกับอังกฤษเป็นครั้งที่สองและครั้งสุดท้ายในปีค.ศ. 1812-พ.ศ.2355 ทาสถูกยกเลิกในทุกรัฐทางตอนเหนือก่อนยังอยู่ทางตอนใต้   อับราฮัม ลินคอล์น จุดชนวนให้เกิดการแยกตัวของเจ็ดรัฐที่ไม่มีทาสก่อน ต่อมาเป็นสิบเอ็ดรัฐ ที่สมัครใจในการนับถือความเป็นมนุษย์ เท่าเทียมกันไม่มีทาส หากแต่ ยังมีรัฐที่ยังไม่ยอม  จึงเกิดสงครามกลางเมืองอเมริกัน (ค.ศ.1861 – 1865 พ.ศ.2404-2408) ผลก็คือ การเลิกทาส ในยุคบูรณะ ( Reconstruction era 1863 – 1877 พ.ศ.2406-2420)  สิทธิตามกฎหมายและการออกเสียงลงคะแนนถูกขยายไปยังเสรีชน (เสรีทาส) อย่างไรก็ตามคนผิวดำยังคงเป็นพลเมืองชั้นสองในภาคใต้ที่มีอำนาจน้อยจนถึงปีค.ศ. 1960 พ.ศ.2503  จึงสมบูรณ์ตามหลักประชาธิปไตย 1 คน 1 เสียง มาถึงทุกวันนี้

วันนี้ที่ประเทศสหรัฐอเมริกาเป็นประเทศประชาธิปไตย มหาอำนาจ  ประกอบด้วยรัฐ  มาร่วมในสหรัฐ ถึง 50 รัฐ ๆ สุดท้ายคือ ฮาวาย  มีอาณาเขตกว้างขวางออกมาเรื่อย จนวันนี้ถึง  9.9 ล้าน ตร.กม. มีประชากร  332 ล้านคน  แต่ละรัฐทั้ง 50รัฐปกครองแบบประชาธิปไตย  เมื่อมารวมเป็นสหรัฐก็ปกครองแบบประชาธิปไตย  ดูจีน 9.6 ล้าน ตร.กม. เล็กกว่าอเมริกานิดหนึ่ง แต่มีประชากร 1,418 ล้านคน มากที่สุดในโลก จีนปกครองแบบคอมมิวนิสต์ ซึ่งเป็นแบบเผด็จการ    ดูไทย 513,120 ตร.กม.  พลเมือง 71 ล้านคน พยายามปกครองแบบประชาธิปไตย มาตั้งแต่ปี 2475 แต่เป็นประชาธิปไตยไม่ได้เพราะสถานะของประชาชนยังไม่เข้าหลักการประชาธิปไตยแบบสหรัฐ นั่นคือ  ยังทำแบบพุทธธรรมไม่ได้  นั่นคือ  ตนแลเป็นที่พึ่งของตนนั้นยังไม่ได้เท่าสหรัฐอเมริกาเขา จึงมีปัญหาเรื่องการซื้อเสียงเลือกตั้งเป็นทาสอยู่ นั่นเอง จนมีคติว่า เงินไม่มา กาไม่เป็น คนมีเงินมาก ๆ  จึงใช้เงินแสวงหาอำนาจในระบบไทยได้อย่างไม่หยุดหย่อน ทำลายประชาธิปไตยไปไม่หยุดหย่อนเช่นกัน

และนี่แหละที่แปลก  ที่ประเทศไทยเป็นประเทศที่นับถือพุทธศาสนา แต่ไม่ปฏิบัติตามหลักธรรมเสรีประชาธิปไตยผิดไปจากคนอเมริกันที่หากมองไปแล้ว คนอเมริกันทุกวันนี้ ตั้งแต่เป็น สหรัฐอเมริกาประชาธิปไตยมา เป็นชาวพุทธ ทั้งประเทศ  ทั้ง332 ล้านคน เพราะเขาปฏิบัติตามหลักธรรมพระพุทธศาสนานั่นคือ  เขาเป็นประชาธิปไตย เป็นเสรีชนที่สมบูรณ์

เขาเข้าใจเรื่อง คนเสมอกันตามหลัก  เสรีภาพ(Liberty) และยอมรับ หลักการแบ่งปันอำนาจ  ให้เป็น ปธน.คราวละ 4 ปี  ไม่เกิน 8 ปี ก็เพราะเขาเข้าใจหลักการทาน คือพรหมวิหาร เมตตา  กรุณา มุทิตา  อุเบกขา  การแบ่งปันอำนาจให้คนอื่นมีอำนาจบ้าง  ให้เขามีความสุขบ้าง  ก็ตามหลัก  อัตตาหิ อัตตโนนาโถ  ตนแลเป็นที่พึ่งของตน  ง่าย ๆ นี่เอง  ไม่ตระหนี่ หวงแหนเอาคนเดียว  และเขาเข้าใจเรื่องทำไมจึงต้องเสมอภาคกัน(Equality) ก็เนื่องจากเข้าใจหลักไตรลักษณ์  หลักทุกขัง  โดยเฉพาะหลักอนิจจัง   อนัตตา นั่นเอง  ซึ่งนักการเมืองไทย นักวิชาการไทยแทบไม่เข้าใจเลย  และมากเลยที่เข้าใจผิด ๆ ก่อปัญหาไปอีก  และนอกจากนั้นหลัก ภราดรภาพ(Fraternity) ความเป็นพี่เป็นน้อง ความเป็นมิตร ไม่มีศัตรู ที่ชาววัดไทยเรียกว่า ญาติธรรมนั้นเอง  เป็นหลักการสำคัญที่สุดของประชาธิปไตย  ที่คนอเมริกันเคารพ และทำได้ ยิ่งกว่าคนไทยที่คิดว่าตนเป็นชาวพุทธเสียอีก     นี่เองที่บอกคนทั้งหลายว่าแท้จริง คนอเมริกันทั้งโลกนั้นนับถือพุทธศาสนา จึงเป็นประชาธิปไตยมาตลอดไม่มีพรรคการเมืองที่แสวงหาอำนาจมาด้วยเงิน  ไม่มีการซื้อเสียง  หรือมีโทษอย่างหนัก  ไม่มีการหลอกลวงประชาชนด้วยนโยบายขายชาติ  ไม่มีการปฏิวัติรัฐประหารอย่างไทยเลย

2.

ก็น่าจะเป็นว่า คนอเมริกัน ได้รู้จักพุทธศาสนามาบ้าง จากยุค  อโศกมหาราช นั้นเอง และมายุคอาณานิคม ที่คนยุโรป อเมริกามาเอเชียโดยเฉพาะมาอินเดีย ตั้งแต่แล่นเรือรอบโลกได้   ที่เริ่มขุดค้นพบพุทธสถานธรรมที่ถูกฝังโดยศัตรูศาสนาพุทธ  เริ่มศึกษาพุทธธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า  และที่เป็นเรื่องจริง ๆ จัง ๆ  ก็มายุคอังกฤษมาปกครองประเทศอินเดียมีนักปกครอง ค้นพบหลักฐาน สถานที่สำคัญของพระพุทธศาสนา  นับแต่สถานที่เกิด และตาย ขององค์พระบรมศาสดา  และปราชญ์อังกฤษช่วยกันนำคำสอนบาลีพุทธไปแปลในต่างประเทศดังที่มีบันทึกถึงนาย ฟุสบอล ชาวอังกฤษ ได้แปล ธรรมบท เป็นภาษาอังกฤษ ขึ้นเป็นเล่มแรก   ก่อนที่ศาสตราจารย์ ของมหาวิทยาลัยลอนดอน คนสำคัญทางศาสนาคนหนึ่งคือ  นายโรเบิร์ต ซีซาร์ ชิลเดอร์ส (Robert Caesar Childers) ผู้เคยรับราชการอังกฤษอยู่อินเดีย และลังกา ครั้นกลับอังกฤษ ได้จัดแปลและพิมพ์ ขุททกปาฐ บาลี-แปลเป็นอังกฤษ ขึ้น  เป็นที่ตื่นเต้นในยุโรปและอเมริกา  จนได้รางวัล Volney Prize ประจำปี คศ.1876(พ.ศ.2419)   และที่รู้จักอีกเรื่องหนึ่งก็คือ  ปทานุกรมบาลี-อังกฤษ :  Childer’s Pali Dictionary ที่วันนี้ น่ามีอยู่ในห้องสมุดมหาวิทยาลัยทั่วโลก

นี่แหละเป็นเหตุให้คนอเมริกาและยุโรปได้รู้จักศาสนาพุทธ  มาแต่แรก  และมีส่วนในการนำไปสร้างประชาธิปไตย ของอเมริกา สร้างชาติอเมริกา  ที่ชนอเมริกันทั้งประเทศ  เป็นประชาธิปไตยแบบอย่างมาถึงทุกวันนี้ และนั่นคือ ชาวอเมริกัน  332 ล้านคน ที่เป็นประชาธิปไตยแท้นั่นเอง  จึงแท้จริง เป็นชาวพุทธ อย่างแท้จริง  ซึ่งหากได้ศึกษาพุทธศาสนาต่อไปอย่างละเอียดก็ย่อมเป็นนักประชาธิปไตยที่ดีเลิศต่อไปอีก นั่นเอง (ที่บอกถึงการเปลี่ยนแปลงอย่างสำคัญของความเชื่อของชนอเมริกันมาเป็นศาสนาวิทยาศาสตร์ คือศาสนาพุทธ อย่างที่ อัลเบิร์ต ไอสไตน์รับรองไว้

หลักธรรมพระพุทธศาสนาแท้จริงจึงเป็นหลักการเมืองประชาธิปไตยของโลก ที่คนในประเทศไทย-พุทธไทยประชาธิปไตยน่าจะสนใจศึกษา ที่ทำให้น่าจะรู้เข้าใจประชาธิปไตยมากกว่าประเทศอเมริกาและยุโรปและสร้างไทยเป็นประชาธิปไตยที่แท้จริงได้มากกว่าเขาอีก  ไปสู่ความดีเลิศของระบอบประชาธิปไตยนั้นก็คือ   ประชาธิปไตยไม่มีผู้แพ้ มีแต่ผู้ชนะพร้อมกันไปหมดทุกคนทุกฝ่ายทุกพรรคการเมืองมีแต่ชนะพร้อมกันไป  ซึ่งโดยรูปธรรมก็คือ  พรรคที่ได้เป็นรัฐบาล ชนะการเลือกตั้ง ก็ไม่ต่างจากพรรคที่พ่ายแพ้การเลือกตั้ง เมื่อเข้าสภา ก็ไม่แตกต่างในหน้าที่ปกครองบ้านเมืองเลย  นโยบายของรัฐบาลผู้ชนะ ต้องตกไปสู่ประชาชนทั้งประเทศแต่ละคน ๆ เท่ากันหมด ไม่ใช่ว่าประชาชนผู้ชนะเท่านั้น จะต้องได้มากกว่า  หรือ ดีกว่าไม่ใช่  ต้องได้เท่ากันหมด ไม่มีเรา ไม่มีเขา ของเรา ของเขาอย่างเด็ดขาดจึงเป็นประชาธิปไตย ซึ่งนั่นแหละนำไปสู่คำว่าประชาธิปไตยไม่มีผู้แพ้  มีแต่ผู้ชนะพร้อมกันไปหมด 

แต่แปลกที่ทำไมคนไทยที่อยู่กับพุทธศาสนาแบบใกล้ชิดมานับพันปี จึงไม่เข้าใจเลย ? ทำประชาธิปไตยเละเทะมา กว่า 90 ปีแล้ว จนทำให้คนอเมริกันไม่แน่ใจว่า คนไทยเป็นชาวพุทธแท้เหมือนเขาหรือเปล่า ?

-----

@ การเมืองโลก ประชาธิปไตยอเมริกา

-----

 

เห็นได้จากประวัติศาสตร์อเมริกานั่นเอง  คำประกาศสิทธิพื้นฐานของพลเมืองอเมริกาที่ว่า มนุษย์ทุกคนถูกสร้างขึ้นให้เท่าเทียมกัน นั้น  นั่นแหละ นำไปสู่การขยายความต่อไปในเรื่องสิทธิมนุษยชน ไปทั่วโลก 

แล้วกลายเป็นว่าประเทศด้อยพัฒนาหลายประเทศ  ที่เพิ่งได้เอกราชมา   ในอาฟริกา ตะวันออกกลาง  เอเชีย โดยเฉพาะประเทศที่เพิ่งได้เอกราชมาหลายประเทศ ตั้งเป็นรัฐบาลใหม่โดยเป็นประชาธิปไตย ถือหลัก  Liberty   Equality   Fraternity   ตามสหรัฐอเมริกา-อังกฤษ ไป   หากแต่ทางปฏิบัติ เกินเลยไป  ด้อยไป ไม่ครบคุณธรรมแห่งประชาธิปไตย ไม่มีธรรมะ  เป็นการเคารพแต่สิทธิของตนคนเดียว ฝ่ายเดียว  ไม่เคารพสิทธิของคนอื่น  ฝ่ายอื่น     ในที่สุดจึงเกิดความขัดแย้งขึ้นในประเทศของตน  ของคนหลายเผ่าหลายฝ่าย ที่ต่อสู้เพื่อสิทธิเสรีภาพของตนฝ่ายเดียว อันเป็นความเห็นแก่ตัว  หากแต่อ้างหลักสิทธิมนุษยชน มาต่อสู้แบบไม่เข้าใจ  ว่ามันมีความแตกต่างระหว่างสิทธิมนุษยชน  กับ  สิทธิทางการเมืองประชาธิปไตย   เลยกลายเป็นปัญหาขึ้นมาทั่วโลก  จากความเข้าใจผิด เข้าใจไม่ตรงความจริง ตามความเห็นแก่ตัวของตน ฝ่ายตน  จนเป็นเหตุให้เกิดการขัดแย้งและสงครามกลางเมือง ขึ้นมาอันมีเหตุมาจากขาดความไม่เข้าใจ ความไม่รู้ความโง่เขลาอย่างแท้จริงและรวมถึงประเทศหนึ่งในเอเชีย คืออาณาจักร ราชอาณาจักรไทยวันนี่ด้วย 

เพราะเรื่อง สิทธิมนุษยชน นั้น ก็ตรงเรื่อง หลักความเป็นมนุษย์  ตามที่พุทธศาสนาระบุเรื่องชั้น วรรณะ   ระบุความเป็นไท ที่ว่า ตนแลเป็นที่พึ่งแห่งตน   ไม่คิดพึ่งแม้เทพเจ้า   คนทั้งหลายจึงมีสิทธิเสมอกันทุกคนในการฝ่าฟันชีวิตไปสู่ผลประโยชน์ของตน แม้สู่มรรคผลนิพพานโลกอริยะ  นอกจากนั้นชนอเมริกันผู้มีเชื้อความคิดของศาสนาเทพเจ้า ผู้สั่งการมนุษย์โลกอย่างเด็ดขาด  จากกรณีสงคราม2ศาสนาพระเจ้ายะโฮวาห์คริสต์  รบกับพระเจ้าอัลเลาะห์อิสลาม คือสงคราม ครูเสด  ที่เหี้ยมโหดกว่าสงครามมนุษย์ทั่วไป  และอาฆาตแค้นรบกันนานถึง  200 ปีมา ตายไปกว่า7ล้านชีวิตมานั้น  เมื่อมาพบ กาลามสูตร ในพระไตรปิฎกแห่งพุทธศาสนา ที่สอนตรงข้ามไปจากลัทธิเทพเจ้า  ว่า  ไม่ให้เชื่อ 10 อย่าง ...นั้น อันบอกถึงเสรีชน นักวิทยาศาสตร์โดยตรง ที่ก่อนจะเชื่ออะไรต้องพิศูจน์ให้เห็นจริงด้วยเหตุด้วยผลเสียก่อน    นำไปสู่การปฏิวัติความเชื่อใหม่ของคนอเมริกัน ไปสู่คำว่า  เสรีภาพ  เสรีชน  และ ประชาธิปไตย ตนแลปกครองตนเอง(ไม่ใช่ถูกปกครองจากพระเจ้า)    ชัดเจนขึ้น และนั่นนำไปสู่ศีลธรรมประชาธิปไตย ที่พวกเขามองเห็นเป็นสิ่งจำเป็นควบคู่ไปกับคำว่าเสรีภาพ นั่นคือเรามี เสรีภาพแต่ต้องไม่ไปละเมิดเสรีภาพของคนอื่นอย่างเด็ดขาด  และประชาธิปไตยนั้น ทุกคนมีความคิด ความเห็น มีผลประโยชน์เฉพาะตัว แต่การต่อสู้ทางประชาธิปไตยนั้น  ต้องมีความเป็นพี่เป็นน้อง ไม่มีความเป็นศัตรู กันอย่างเด็ดขาด   นั่นเอง

นั่นแหละเรื่องสำคัญ ที่บอกว่าแท้จริงคนอเมริกันทั้งประเทศ นับถือพุทธศาสนาจริง ๆ  แต่ในรูปในแบบที่เป็นธรรมชาติโดยที่ตนเองไม่ค่อยรู้จัก ไม่เคยเรียนรู้หลักปริยัติธรรมแห่งพุทธศาสนาเลยก็มี

หรือที่ชนชาวอเมริกันประกาศตนว่า  เป็นเสรีชน  ผู้ที่ถือหลักการมนุษย์ผู้มีเสรีภาพ ในคำประกาศอิสรภาพ (Declaration of Independense)  ว่า มนุษย์ทุกคนถูกสร้างขึ้นมาให้เท่าเทียมกัน (all humanbeing  were created equal) นั่นเอง

หากแต่เรื่องสิทธิทางการเมืองนั้น มันไปเกี่ยวกับอำนาจการบังคับบัญชาคนอื่นเขา  หรือ สิทธิที่จะปกครองคนอื่น ปกครองประเทศและประชาชนทั้งประเทศ นั้น  อันสิทธิสำหรับประชาชนผู้พร้อมทางอายุวัยของชีวิตพอสมควร   พร้อมทางการศึกษา และประสบการณ์พอสมควร  ที่พอจะเข้าใจปัญหาพื้นฐานของสังคม ประเทศชาติได้ เขาจึงมีการกำหนดอายุไว้ ค่อนข้างตรงกันทั้งโลกมนุษย์  นั่นคือ ให้อายุ 18 ปีขึ้นไป  จึงครองสิทธิทางการเมืองประชาธิปไตยได้    ที่นับว่าอายุ 18 นี้ น่าจะเพอเฟค  หรือมีวุฒิภาวะพอคือ พร้อมทั้งความรู้และประสบการณ์พอจะปกครองประเทศได้ จึงยอมให้สิทธิ 1 คน 1 เสียงได้เป็นสากล

2.

นั่นแหละสิทธิทางการเมือง ที่มีความแตกต่างจากหลักการของ  สิทธิมนุษยชน   นั่นอันเป็นสิทธิที่ได้มาตั้งแต่เกิด จนตาย เลยทีเดียว   คือตั้งแต่เกิดมาทุกคนทุกชีวิตก็ได้สิทธิความเป็นคนเท่าเทียมกันมาตั้งแต่เกิดมีความเป็นคนเสมอกันหมด

หากแต่ว่าจะเอาสิทธิมนุษยชนนี้ไปปนกับสิทธิทางการเมือง(ประชาธิปไตย)ไม่ได้  ด้วยเหตุผลที่ต่างกันนั้นเอง    ซึ่งความเข้าใจผิดนี้ในประเทศด้อยพัฒนา หลายประเทศไม่เข้าใจ คนบางพวก แม้กระทั่งพวกที่อาสาทำงานด้านสิทธิมนุษยชนเอง เอาคำว่าสิทธิมนุษยชนนี้ ไปเป็นสิทธิทางการเมืองประชาธิปไตยไป  ซ้ำเป็นความผิดไปแบบโง่เขลา นำไปสู่ความขัดแข้งรุนแรงในประเทศนั้น   จนถึงเกิดสงครามกลางเมืองกันหลายประเทศมาตลอด เป็นปัญหาของหลายประเทศในวันนี้

หากแต่ชนอเมริกันนั้น เป็นนักวิทยาศาสตร์  นั่นหมายถึง ยึดมั่นการตัดสินใจด้วยหลักของเหตุและผล ด้วยความจริงที่ผ่านการวิจัยพิศูจน์มาแล้ว โดยตลอดมา

อีกประเด็นหนึ่งที่เกี่ยวข้องกัน  ชนอเมริกัน ได้หลักคิดเรี่องวิทยาศาสตร์มาจากไหน   ก็นี่แหละที่เขาได้มาจากการเรียนรู้ศาสนาอื่นไปจากศาสนาเดิม  ศาสนาเทพเจ้า  ก็นี่แหละเป็นความคิดใหม่ ที่เขาได้พบจากพุทธธรรมแห่งพุทธศาสนานั่นเอง

ครั้นนำความคิดมาสู่ความเข้าใจเรื่องดินแดนแห่งเสรีภาพ   จึงนำไปสู่การสร้างประเทศเสรีชน  คนทั้งหมดในสหรัฐ ที่พ้นจากฐานะอาณานิคมเขาแล้ว  จะต้องไม่มีใครเป็นทาสใครอีกต่อไป  ทุกคนเสมอกันหมด   คนทั้งหมดในประเทศเสรีภาพนี้จะต้องไม่มีใครเป็นทาส แม้แต่คนเดียว จะต้องไม่มีการขายสินค้าทาสอีกต่อไป นั้นแหละนำไปสู่สงครามทาส  สงครามกลางเมืองเพื่อเอาชนะฝ่ายที่ต้องการดำรงความเป็นทาสเอาไว้ให้จงได้  และเกิดสงครามกลางเมือง รบกันถึง 4 ปีจึงเอาชนะ ฝ่ายทาสพ่ายแพ้ไป  นำมาสู่เสรีชนกันทั้งประเทศ โดยเฉพาะอเมริกันดำที่เคยเป็นสินค้าราคาดีมาแต่ดั้งเดิม ก็กลายเป็นอเมริกันเสรีชนไปทั้งหมดสิ้น   จึงมีวาทะอันยิ่งใหญ่เกิดขึ้นว่า  “ประเทศสหรัฐอเมริกา ดินแดนแห่งเสรีภาพ”   ซึ่งนั่นแหละเห็นได้ว่า รับอิทธิพลความคิดมาจากสัจธรรมในพระพุทธศาสนา 

และการที่อเมริกาเจริญเติบโตต่อมา โดยเฉพาะการนำโลกไปสู่ยุควิทยาศาสตร์ โลกใหม่ทางเทกโนโลยี่ นั้น ก็เห็นได้ว่ามาจากทฤษฎีเรื่องเหตุ และ เรื่องผล  นั้นเอง  ที่ทำให้วิทยาศาสตร์ก้าวหน้าเจริญไปยิ่งขึ้น

และแน่นอน มาจากหลักธรรม ปฐมเทศนาบทแรกของพระพุทธเจ้า คือ ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร ที่ทรงแสดง  สัจธรรมประเสริฐ คือ อริยสัจ 4 ทุกข์  สมุทัย  นิโรธ   มรรค   คือ  ทุกข์ สิ่งที่มนุษย์ทั้งหลายทุก ๆคนทุก ๆ ชีวิต ต่างเผชิญกันอยู่  ไม่มีใครพ้นทุกข์ไปได้เลย  เว้นแต่   สมุทัย  รู้เหตุแห่งทุกข์ 3 ประการคือ (1) กามตัณหา ความอยากในกามที่ไม่มีวันสิ้นสุด ไม่มีใครที่ไม่ยอมรับว่านี่เป็นรสอร่อยที่สุดของชีวิต เป็นธรรมชาติอันสดชื่นของชีวิตที่ขาดไม่ได้เลย   (2) ภวะตัณหา ความอยากในความเป็นใหญ่  ความเป็น  ความมี ความมีตัวตนโตใหญ่ มีอำนาจเหนือคนอื่น  มีอีโก้ ความมีตัวมีตนยิ่งใหญ่โตมีอำนาจยิ่งอยากยิ่งใหญ่ไปไม่สิ้นสุด นั่นเอง  (3) และอีกอย่าง  วิภวะตัณหา ความอยากอีกประเภทหนึ่ง ที่เกิดจากความเกิดมาแล้วไม่มี ไม่ได้ตัวตนยิ่งใหญ่  ไม่ใหญ่อย่างคนใหญ่เขา  มีแต่ความต่ำต้อยด้อยค่า ที่ตรงข้ามกับ ภวะตัณหาที่กล่าวมา และมีความหยาก แบบรุนแรงทวีไปเรื่อย ๆ ให้พ้นไปจากความต่ำต้อยด้อยค่านี้   นั่นคือ  เป็นทุกข์เพราะไม่อยากเป็นคนด้อยต้อยต่ำ  เป็นข้ารับใช้คนอื่น  ชีวิต  ที่ไร้อำนาจวาสนา นั้นเอง 

นี่แหละเหตุแห่งทุกข์ 3 ประการ 3 เหตุ  และนั่นแหละคนที่รู้แจ้งในเรื่องเหตุ ผล  จึงมองเห็นว่า  เรื่องเหตุ  เรื่องผล นั้น เป็นสิ่งที่เป็นสัจธรรม โดยมองจากพระธรรมบทแรกของพระพุทธเจ้านั้นเอง  ที่ทรงพบมา พิศูจน์มาด้วยพระองค์เอง จนทรงประกาศพระองค์เป็นพระพุทธเจ้าได้   และเอามาสอนเป็นเรื่องแรกเริ่มจาก อริยสัจข้อที่ 1 ทุกข์,   ข้อที่ 2  เรื่องเหตุของทุกข์ ที่ทรงระบุอย่างแน่นอนว่าคือ ตัณหา 3 ประการนั้น จงฆ่าตัณหาเหตุแห่งทุกข์เสียเท่านั้นเอง ก็สำเร็จธรรมที่พ้นทุกข์ไปชั่วนิรันดร   และพระองค์ทรงนำเอาเหตุทั้ง 3 นั้นออกไปได้หมดเกลี้ยงจากพระทัยของพระองค์  ทุกข์ทั้งปวงก็สลายหายตามไปเองโดยเหตุของมันหายไปนั่นเอง จึงมีพระพุทธเจ้าเกิดขึ้นในยุคนี้ 

ซึ่ง ผู้ที่ได้รู้ได้ศึกษาคำสอนบทแรกของพระพุทธเจ้า เรื่อง อริยสัจ 4 นี้จึงบอกไปถึงหลักการสำคัญคือ เรื่อง เหตุ  และผล  ที่ทรงค้นพบ โดยที่ทรงปฏิบัติเพื่อทำการพิศูจน์ให้ปรากฏผลจริง  โดยทรงทำลายลงได้เสียแล้ว ซึ่งตัณหาทั้ง 3 ประการ  อันเป็นเหตุแห่งทุกข์  จึงประกาศตนเป็นพระพุทธเจ้า  จากการได้ค้นพบสัจธรรม พบเรื่องเหต และ ผล อันสำคัญของเรื่อง ทุกข์  อริยสัจ 4 นี้ 

จึงนำไปสู่หลักการวิทยาศาสตร์ของมนุษย์ยุคใหม่ ขึ้นมา  ให้ความมั่นใจแด่นักวิทยาศาสตร์ที่จะแสวงหาเหตุของอะไร ที่จะตรงกับผลที่ต้องการ  โดยมั่นใจว่าพบเหตุของมันแล้ว  ทำเหตุนั้นตรงตามเหตุแล้ว  ผลที่ต้องการก็ไม่ไปไหนอย่างแน่นอน  ย่อมได้ผลไปตามเหตุที่สร้างขึ้นนั้น   นี่เองคือหลักการวิทยาศาสตร์   ซึ่งได้มาจากหลักอริยสัจ 4 ในพระปฐมเทศนานั้นเอง 

อริยสัจ  ข้อที่ 3 คือ นิโรธ  นั้น  ก็บอกถึงลักษณะของผลที่เกิดขึ้น ภายหลังจากการชำระล้างเหตุทั้ง 3 เสียได้ นี่เองที่เป็นเป้าหมายสำคัญของพระพุทธศาสนา นี่คือสภาวะของ มหานิพพานที่ชาวพุทธรู้จักและนับถือเป็นสิ่งประเสริฐ ล้ำค่า  โดยที่เป็นผล เป็นสภาวะที่เกิดขึ้นเองจากการทำลายเหตุคือตัณหาทั้ง3 ประการนั้นหมดสิ้นไปได้     ที่ยืนยันว่าผล ที่เกิดจากการชำระหรือการทำลายล้างสมุทัย กามตัณหา ภวตัณหา วิภวตัณหา หมดไปนั้นเอง นำไปสู่นิโรธได้    นำไปสู่แนวคิดของวิทยาศาสตร์ต่อมา   ในการยืนยันว่า ด้วยเรื่องของเหตุของผล 

3.

หากแต่ผลอันเกิดจากการชำระล้างตัณหาไปทั้งสิ้นนี้ ผลมันเกิดเป็นนิโรธ  หรือ นิพพาน นั่นคือความพ้นทุกข์ และมีความสุขแบบไม่กลับคืนมาสู่ทุกข์อีกแบบปกติของคนทั้งหลาย แต่เป็นสุขตลอดไป ไม่กลับมาทุกข์อีกเลย จนกล่าวคำว่า พ้นทุกข์ไปชั่วนิรันดรได้   ซึ่งอันนี้แหละคือผลอันล้ำเลิศประเสริฐกว่าผลใดใด ที่เป็นพระเมตตาของพระพุทธเจ้าอันสูงสุดจึงทรงสอนเรื่องนี้เพื่อประโยชน์ของมนุษย์เอง  และซึ่งจะ เป็นผลแก่จิตวิญญาณ อันเป็นภาคภายในของมนุษย์โดยตรง   ซึ่งโดยรูปธรรมนั้นก็คือการบรรลุสู่โลกใหม่คือโลกนิพพานหลักของพระพุทธศาสนานั้นเอง  และในโลกนี้ บอกถึงผู้บรรลุนั้น ได้ชีวิตใหม่ขึ้นมาทันที โดยบรรลุไปเป็นชั้น ๆ ตามลำดับ  หรือลัดข้ามไปสู่ชั้นสูงสุดเลยก็ได้   จึงปรากฎชื่อตามหลักพระพุทธศาสนาว่า  พระอริยบุคคล  บุคคลผู้ประเสริฐ  ซึ่งมี  8 อันดับ คือ(1) พระโสดาบันมรรค (2) พระโสดาบันผล  (3) พระสกทาคามีมรรค  (4) พระสกทาคามีผล  (5) พระอนาคามีมรรค  (6) พระอนาคามีผล  (7) พระอรหันตมรรค  (8) พระอรหันตผล

 และที่น่าจะเข้าใจก็คือ  การชำระล้างตัณหา หรือ  กิเลสตัณหา อุปาทาน นั้นเป็นสิ่งที่ใครๆ ก็ทำได้  หมายความตามหลักวิทยาศาสตร์อยู่แล้วใครทำลายเหตุทั้ง 3 ได้ คนนั้นก็ได้ผล นิโรธ  ขึ้นมา  จึงมีบุคคลนอกศาสนา อย่างเช่นท่าน อัลเบิร์ต ไอสสไตน ที่ได้ประสบผลสำเร็จอันนี้แล้ว จึงประกาศความดีของศาสนาพุทธออกไปทั่วโลกทั่วจักรวาล  นั้นเอง   และที่เราได้พบเร็ว ๆนี้ ก็มีอีก 2 ท่าน ท่านหนึ่งคือท่านนายกรัฐมนตรี เทเรซ่า เมย์  มหาอำนาจแห่งสหราชอาณาจักร ประเทศอังกฤษ ที่ได้ทำการออกคลิปสรรเสริญพุทธศาสนาและชักชวนคนทั้งโลก ทำการบูชาวันวิสาขบูชาโลก ในปี 2561 นั้นเอง  และท่าน จัสติน ทรูโด นายกรัฐมนตรีคานาดา ที่กระทำตามแบบท่านนรม.อังกฤษในปีถัดไป  โดยออกคลิปชักชวนชาวโลก ให้พร้อมกันบูชาวันวิสาขบูชาโลก ปี 2562    ที่บอกถึงการรู้แจ้งความดีประเสริฐของพระพุทธศาสนา ที่คนทั้งหลายทั่วโลกควรจะรู้ตาม  เพื่อประโยชน์อันล้ำเลิศของชีวิตของตน ๆ    ซึ่งในประเทศไทยเอง ประเทศที่มีพุทธศาสนาประจำชาติมานาน แต่มีความเข้าใจผิดมานานทีเดียวว่าการบรรลุธรรมนั้น มีได้เฉพาะพระภิกษุสงฆ์ คนนุ่งเหลืองห่มเหลืองเท่านั้น  ซึ่งหากเข้าใจหลักวิทยาศาสตร์ คือ  ทำดีได้ดี  ทำชั่วได้ชั่ว  ก็เห็นว่าเป็นความเข้าใจผิดและสอนผิดมาจนถึงทุกวันนี้  

และอริยสัจ 4 ข้อที่ 4 คือ มรรค 8  หรือคำของพุทธองค์เองว่า  ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา ข้อปฏิบัติให้ลุถึงความดับไม่มีเหลือแห่งทุกข์ เอาชนะตัณหาทั้ง 3 ประการได้นั้น  หมายถึงหลักปฏิบัติแบบกลาง ๆ  เป็นทางสายกลาง(มัชฌิมาปฏิปทา) พร้อมทางปฏิบัติเฉพาะแต่ละหลักการ  สำหรับโลกทุกยุคทุกสมัยทุกเพศ ทุกวัย ทุกศาสนา สำหรับคนทั้งหลาย ผู้มีสิทธิมนุษยชนทั้งสิ้น นั้นเอง

อันเป็นการปฏิบัติหรือความประพฤติให้ถูกต้อง 8 ประการคือ (1) สัมมาทิฏฐิ ความเห็นชอบ  (2) สัมมาสังกัปโป ความดำริชอบ  (3) สัมมาวาจา วาจาชอบ   (4) สัมมากัมมันโต การทำกรรมชอบ   (5) สัมมาอาชีโว อาชีพชอบ   (6)สัมมาวายาโม ความเพียรชอบ   (7) สัมมาสติ สติชอบ  (8) สัมมาสมาธิ สมาธิชอบ

 

ซึ่งในการปฏิบัติมรรค 8 นั้น จะต้องเข้าใจว่า  ต้องหมั่นประพฤติไปให้ชอบด้วยหลักทั้ง 8 ไปไม่หยุดหย่อน ไม่ละเสียซึ่งความเพียร ไม่ออกนอกเส้นทางไปอย่างเด็ดขาด ไปตลอดชีวิต   ในที่สุดก็จะชำระล้าง หรือทำลายตัณหาทั้ง 3 ประการ บรรลุพระนิพพานนั้นได้   จงอย่าทำไปแบบทำเล่นทำหัวไปไม่จริงจัง นั้นจะเสียเวลาแห่งชีวิตไปเปล่า ๆ  หากเอาจริงทำจริงไม่ละความพยายามแล้ว  ก็ถึงการบรรลุแบบง่าย ๆ ได้   อย่างที่มีตัวอย่าง ผู้ทำความเพียรชอบ จนได้ผลดีจากการงานอาชีพชอบของท่านที่โด่งดังกระเดื่องโลกวันนี้ก็คือ  ลาลิสา แบลคพิ้งค์ สตรีเยาวชนไทย นั่นเอง เป็นตัวอย่างแห่งยุคสมัยเลยทีเดียว

นั้นคือสัจธรรมของพระพุทธเจ้า  ที่ปรากฏในคำสอน คัมภีร์ที่ 1 พระปฐมเทศนาชื่อ พระธัมมจักกัปปวัตตนสูตร  ที่บอกเรื่อง  การปฏิบัติ  ต้องตรงไปตามเหตุและ ผล  นั้นเองจริง ๆ 

จึงทำให้ชนอเมริกันเชื่อในเรื่องเหตุและผล  และกลายเป็นนักวิทยาศาสตร์ใหญ่มาถึงวันนี้ 

และแท้จริง สิ่งที่ทรงสอนในกาลามสูตร  ไม่ให้เชื่อพระองค์ และอีก 9  อย่าง  ลำดับต่อมา นั้นเอง ที่ได้สร้างความประหลาดใจแด่คนทั้งหลาย ที่สอนผิดไปจากศาสนา-ลัทธิ เทพเจ้า ที่สอนให้เชื่อฟังพระเจ้าอย่างเคร่งครัด จนมีโทษถึงชีวิต หากเพียงไม่เคารพเชื่อฟังพระเจ้า  ดังที่ได้ทำให้มีการรวมทัพศาสนา  ทำสงครามกันในสงครามศาสนา ครูเสด นั้นเอง   โดยในกาลามสูตรนั้นมีคำสอนไม่ให้เชื่อ 10 อย่าง นั้นก็(1) อย่าเพิ่งเชื่อเพราะฟังตามกันมา (2) อย่าเพิ่งเชื่อเพราะถือสืบกันมา (3)  อย่าเพิ่งเชื่อเพราะข่าวเล่าลือ(4)  อย่าเพิ่งเชื่อเพราะมีในตำรา (5) อย่าเพิ่งเชื่อเพราะตรรกะ (6) อย่าเพิ่งเชื่อเพราะอนุมาน (7) อย่าเพิ่งเชื่อเพราะลักษณะอาการที่ปรากฏ (8) อย่าเพิ่งเชื่อเพราะตรงกับความคิดของตน (9) อย่าเพิ่งเชื่อเพราะดูน่าเชื่อถือ (10) อย่าเพิ่งเชื่อเพราะเป็นครูของตน  (พระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๐ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๒ อังคุตตรนิกาย เอก-ทุก-ติกนิบาต เกสปุตตสูตร)

4.

ซึ่งความหมายที่ไม่ให้เชื่อนั้น แทบไม่มีคนไทย พระสงฆ์ไทย นักปราชญ์ไทย เข้าใจเลย ว่านั่นคือคำสอนวิชาวิทยาศาสตร์ ก็คือ ให้รู้จริง ด้วยการพิศูจน์เหตุและผล ของเรื่องราวด้วยตนเองเสียก่อนนั่นเอง  อันบอกถึงหลักการวิทยาศาสตร์อย่างชัดเจนไปกว่าเดิมอีก   และซึ่งนักวิทยาศาสตร์ ทั้งหลายต่างมาเข้าใจ  การจะบรรลุธรรมในพระพุทธศาสนานั้น  ต้องมีการพิศูจน์ ด้วยตนเอง จนรู้แจ้งด้วยตนเอง  เห็นสัจธรรมจากการพิศูจน์ด้วยตนเองเท่านั้นจึงจักบรรลุอริยสัจธรรม กรรมฐานสูงสุดสู่อริยบุคคล นั้นเอง ซึ่งนี้เองเป็นหลักสำคัญ สำหรับการบรรลุรู้แจ้งสัจจธรรมในพระพุทธศาสนา ตามหลักปัจจัตตัง(รู้ด้วยตนเอง)  นั้นก็คือ  ต้องพิศูจน์ให้เห็นเหตุและผลของสัจธรรมให้ได้ด้วยตนเอง ไม่ใช่จำได้  ไม่ใช่ด้วยความเชื่อ  ความศรัทธาในครูบาอาจารย์ว่าท่านเก่ง วิเศษแล้ว   

แต่ด้วยการพิศูจน์ด้วยตนเอง   เช่นการพิศูจน์ เรื่องหลักการทำลายล้างพิฆาตกามตัณหา   ด้วยอสุภกสิณ ซึ่งต้องไปทำการพิศูจน์ด้วยการปฏิบัติอสุภกสิณนั่นเอง ต้องปฏิบัติ  ซึ่งเป็นสัจธรรมภาคปฏิบัติอันศักดิ์สิทธิอยู่โดยการปฏิบัติ ใครก็ได้ปฏิบัติ เพื่อพิศูจน์ให้เห็นจริงด้วยตนเอง  ว่าวิธีกำจัดกามตัณหาทำได้จริง ด้วยการบรรลุผลแห่งอสุภกสิณอย่างสมบูรณ์  ไม่ใช่เพียงได้ยิน  ได้ฟังมา หรือได้อ่าน ได้รู้คำสอนมา   การเป็นจริงด้วยตนเองต้องพิศูจน์ อย่าเพิ่งเชื่อก่อน   นี่เองคือหลักกาลามสูตร  หลักวิทยาศาสตร์  ที่นักวิทยาศาสตร์โลกเอาไปจากพระพุทธศาสนา และนับถือพุทธศาสนากันทั้งโลกวิทยาศาสตร์    

อย่างไรก็ตาม น่าสรุปได้ว่า  หลักเหตุและผล จากพระธัมมจักกัปปวัตตนสูตร   และ  กาลามสูตร นี้เอง  ที่นำคนยุคนี้ไปสู่หลักการวิทยาศาสตร์ต่อมา ตามลำดับๆมาสู่โลกปัจจุบัน

แม้การค้นหาที่ยึดตามหลักเหตุ และ ผลนี้ ที่ประสบความสำเร็จเป็นจริงขึ้นมาอย่างยิ่งใหญ่ นับแต่การสร้างเครื่องบิน มาถึงเป็น  ยานอวกาศทุกวันนี้  แม้เรื่องอาวุธร้าย ปรมาณูลูกแรก ที่แข่งกันแสวงหาเหตุของการระบิดของปรมาณู  แบบถล่มทะลายโลก  ที่พิศูจน์ออกมาโดยการถล่ม 2 เมืองในประเทศญี่ปุ่น   2 ลูก  ตายไป 120,000 ชีวิต  และญี่ปุ่นต้องยอมแพ้สงครามนั้นเอง

นั้นสิ่งที่ วันนี้  ไม่ใช่เพราะชนอเมริกัน บ่งบอกว่าชนอเมริกันและนักวิทยาศาสตร์ล้วนนับถือพุทธศาสนาว่าเป็นศาสนาวิทยาศาสตร์   ที่สอนเรื่องเหตุและผล และโลกนำมาปฏิบัติตามไปเรื่องเหตุและผล สำหรับเรื่องใด  ย่อมเป็นไปตามเหตุและผลทั้งสิ้น 

และนั่นแหละเรื่องความสำคัญของเหตุและผล  และเรื่องสำคัญทางพุทธศาสนาที่สำคัญที่สุดคือเหตุให้พ้นทุกข์  เป็นการตลอดไป  ไม่กลับมาทุกข์อีก   ไม่ใช่พ้นทุกข์ชั่วคราว   กลับมาทุกข์ใหม่อีก

ฉะนั้น เพื่อให้พ้นทุกข์นิรันดร  จึงต้องทำลายเหตุแห่งทุกข์ 3 ประการ ดังกล่าวมันเป็นเหตุแห่งทุกข์ ที่พระพุทธเจ้าทรงพิศูจน์ ทำมาแล้ว อันส่งผลให้พระองค์ทรงรู้แจ้งโลกเป็นสมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า อันเนื่องจากทรงชนะตัณหาทั้ง3 นั้น  ตามที่ทรงบอกไว้ในพระปฐมเทศนาคือธัมมจจักกัปปวัตตนสูตรนั้นเอง   ซึ่งเมื่อพระสาวกทั้งหลายปฏิบัติถูกต้องแบบทำลายล้างเหตุแห่งทุกข์ 3 ตัณหานั้น สิ้นหมด จึงนำไปสู่ความพ้นทุกข์สำเร็จเป็นพระอริยบุคคลตามกันมาทั้งสิ้น  นั่นคือ การพ้นจากความเป็นทาสของตัณหาทั้ง 3 ประการนั้นอย่างเด็ดขาด

และนั่นแหละ นำมาสู่ความเป็นเสรีชน ที่เที่ยงแท้นิรันดร

และซึ่งน่าหวังว่า ชนผู้รักในเสรีภาพ จักได้เกิดความเข้าใจต่อไปอีกว่า แท้จริง นายทาสที่ครอบครองชีวิตคนทั้งหลายให้เป็นทาสนั้นก็คือ มารตัณหาทั้ง 3 ประการนั้นเอง  เราทั้งหลายหาได้พ้นไปจากความเป็นทาสไม่  น่าจักพัฒนาก้าวหน้าต่อไป  จากความเป็นเสรีภาพทางการเมือง ประชาธิปไตย  ไปสู่เสรีภาพ เสรีชนเที่ยงแท้นิรันดร ผู้สำเร็จการสงครามกับตัณหาทั้ง 3 กาม  ภวะ  วิภวะ ตัณหา  สู่ความเป็นเสรีภาพ  เสรีชนตลอดไปชั่วนิรันดร

 

และ นั้นแหละ น่ามีชนอเมริกันนั้นเอง ในยุคนี้ ที่นำปฏิบัติไปตามอริยสัจข้อที่ 4 คือมรรค 8ที่เป็นหลักปฏิบัติกลาง เป็น มัชฌิมาปฏิบัติ  ที่บอกทางปฏิบัติแด่ชนรุ่นใหม่  8 ประการ หรือเหตุ 8 ประการที่ให้บรรลุสู่ผลอันล้ำเลิศนั้นคือเสรีชน ผู้พ้นทุกข์นิรันดร   บรรลุความสำเร็จไปอีกชั้นหนึ่ง    นำสหรัฐอเมริกา ชนอเมริกัน ชนทั้งหลาย ไปสู่เสรีภาพ เป็นแดนแห่งเสรีภาพพ้นทาสแห่งกิเลสตัณหาอุปาทานทั้งปวง และไปสู่ความเสวยสุขในโลกนิพพาน เป็นนิจนิรันดร  ไม่มีการกลับกลายมาเป็นทุก ๆ สุข ๆ อีกเลย และกลายเป็นแบบอย่าง  เป็นวาทะของชนอเมริกัน   ประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นเป็นดินแดนแห่งเสรีภาพ  โดยที่พัฒนาเป็นเสรีชนนิรันดรโดยการเห็นคุณค่าของพระพุทธศาสนธรรมนำไปปฏิบัติจนพบความสำเร็จ ทั้งประเทศ

นี่คือหลักการเมืองประชาธิปไตยโลกโดยการนำของสหรัฐอเมริกา ดินแดนแห่งเสรีภาพ  ตราบกระทั่งหลักวิทยาศาสตร์ มาสู่โลกยุคนี้นั้น แท้จริง เป็นผลมาจากหลักธรรมว่าด้วยเหตุและผล  จากพุทธศาสนาทั้งสิ้น  น่าที่โลกทั้งโลกจะได้มองเห็นว่าการได้พบพระพุทธศาสนา การได้ศึกษาธรรมะของพระพุทธเจ้านั้น เป็นสิ่งที่ล้ำค่าสมควรเกิดมาพบแล้ว เป็นการไม่เสียชาติเกิด  อันเนื่องมาจากการศึกษา การปฏิบัติธรรมในพุทธศาสนานั้นเป็นหลักการประชาธิปไตยหลักการวิทยาศาสตร์ พิศูจน์ได้ด้วยตนเอง และปฏิบัติซึ่งเหตุและแล้วย่อมนำไปสู่ผล  นำไปสู่โลกที่พ้นทุกข์  มีแต่ความสุขสามัคคีธรรมของคนในโลก และสูงสุดคือนำไปสู่มหานิพพาน ขณะมีชีวิตอยู่นั่นเอง

-----

หมายเหตุ  ตอนที่ 1 การเมืองโลก ประชาธิปไตยอเมริกา
                 ตอนที่ 2 การเมืองโลก ประชาธิปไตยอเมริกา มาสู่กาลามสูตร
-----
-----

@ การเมืองโลก ประชาธิปไตยอเมริกา จากธัมมจักกัปปวัตนสูตร มาสู่กาลามสูตร ต้นฉบับ 138 ภาษาโลก

-----